Η ιστορία του Γυθείου ξεκινά με τον αρχαίο μύθο που θέλει τον Απόλλωνα και τον Ηρακλή να διεκδικούν την πόλη. Στην αντιπαράθεση τους επεμβαίνει ο Δίας, ονοματίζει την περιοχή «γη Θεών» (εξ ου και Γύθειο) και ανακηρύσσει προστάτες της και τους δυο. Στο αφήγημα αντικατοπτρίζεται η αντιπαλότητα των παλαιών και νέων φύλων (Αχαιών και Δωριέων) που εγκαταστάθηκαν στο σημείο.